Oyuncak risklerini en net biçimde
linkinden öğrenilebilir. Ancak oyuncak üretiminde kullanılan boyalar ve ahşap yada metal materyaller zehir saçabilir! Çocuklarımız ve geleceğimiz için bu konuya dikkat edilmelidir.
OYUNCAKLARDA Özel Riskler
Fiziksel ve Mekanik Özellikler
Alevlenebilirlik
Kimyasal Özellikler
Elektriksel Özellikler
Hijyen
Radyoaktivite
Phthalat nedir?
Phthalate”
bebek losyonları, pudraları, şampuanları gibi kozmetik ürünlerinde
bulunan zararlı bir kimyasaldır. “phthalate” plastikleri daha esnek ve
kokuları (kozmetikte) daha kalıcı kılmak için kullanılır. Bu maddeler
oyuncak ve kişisel bakim ürünlerinde bulunuyor.
bu maddenin gelişme
ve üreme sağlığına olumsuz etkileri olduğunu, insanlar üzerindeki bazı
araştırmalarda sağlığı olumsuz etkilediğini göstermiştir.
OYUNCAK VE
ÇOCUK BAKIM EŞYALARINDAKİ PHTHALATLAR HAKKINDA TEBLİĞ (20 Ekim 2005
tarih ve 25972 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.)
Bu Tebliğ,
çocuk sağlığının korunması için oyuncaklar ve çocuk bakım eşyalarının
bileşimlerinde yer alan ve çocukların sağlığı açısından zararlı olan
veya zarar riski taşıyan (plastikleştirilmiş madde ağırlığının %
0,1’inden fazlasını içeren oyuncak ve çocuk bakım eşyalarına) bazı
phthalatlara sınırlama getirmektir.
Çocuk bakımı eşyası: Çocukların
uyumasını, rahatlamasını, hijyenini, beslenmesini ya da emmesini
kolaylaştıran herhangi bir ürünüdür. (emzik, biberon gibi)
Oyuncak:
Ondört yaşından küçük çocukların oyunlarında kullanılmak amacıyla
tasarlanan ve imal edilen her türlü ürünleri ve oyun araç ve gereçleri
ÇOCUK OYUNCAKLARINA DİKKAT
Tüketicilerin
çocuklarına ve yakınlarına satın aldıkları oyuncaklar ne kadar sağlıklı
? Oyuncak satın alan tüketiciler ne kadar bilinçli seçim yapabiliyorlar
? Piyasada satılan oyuncakların hangi yaş grubundaki çocuklara uygun
olduğu ya da olmadığı konusunda üreticiler görevlerini yerine
getiriyorlar mı? Oyuncaklar için Temel gerekler nelerdir? Oyuncakların
kullanımında alınacak önlemlere ilişkin uyarı ve işaretler nelerdir? Her
hangi bir sorunla karşılaşan ya da piyasada satılan oyuncakların
çocukların sağlığı ve güvenliğine uygun olmadığını veya oyuncaklara
ilişkin yasal düzenlemelere uygun olmadığını gören tüketiciler nerelere
başvuruda bulunacaklar ? Bu sorunların yanıtlarını aşağıda vermeye
çalışacağız.
OYUNCAKLAR HAKKINDAKİ YÖNETMELİK HÜKÜMLERİ
Sağlık
Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 17.11.2003 tarihinde yürürlüğe giren
Oyuncaklar Hakkında Yönetmelik ile hem ithal edilen hem de Türkiye’de
üretilen oyuncakların taşıması gerekli özellikler ve piyasa denetimine
ilişkin hükümler getirilmiştir.
Yönetmeliğe göre, belirlenen
koşulları yerine getirmeyen ve CE işareti taşımayan oyuncakların
piyasada satılması yasaklanmıştır. Oyuncakların taşımak zorunda olduğu
CE uygunluk işareti; üreticinin, bu Yönetmelikten kaynaklanan
yükümlülüklerini yerine getirdiğini ve oyuncağın, ilgili tüm uygunluk
değerlendirme yol ve yöntemlerine bağlı olduğu anlamını gösteren bir
işarettir. Kısaca, oyuncakların güvenli olduğunu gösteren bir işarettir.
Yönetmeliğin
5.maddesine göre, çocukların normal davranışları da dikkate alınmak
koşuluyla üretilen ve amacına uygun olarak veya öngörüldüğü şekilde
kullanıldığında, çocukların veya üçüncü kişilerin ve çevrenin güvenlik
ve/veya sağlığını tehlikeye atmayan oyuncakların piyasaya sunulması
gerekmektedir.
Piyasaya sunulan bir oyuncağın, öngörülen süre
ve kullanım amacı dikkate alındığında, bu Yönetmelikte belirtilen temel
gerekleri karşılaması gerekmektedir.
Sağlık Bakanlığı, bu
Yönetmelik hükümlerine uygunluğu sağlamak amacıyla piyasada yer alan
oyuncukların denetlenmesi için gerekli önlemleri almakla görevli ve
sorumludur.
Oyuncakların, ilgili teknik düzenlemeye uygunluğu
belgelenmiş olsa dahi, piyasaya gözetimi ve denetimi çerçevesinde
yapılan kontroller sonucunda güvenli olmadığının saptanması durumunda,
Sağlık Bakanlığı, giderleri üretici tarafından karşılanmak üzere,
• Oyuncağın piyasaya sunumunu yasaklar,
• Piyasaya sunulmuş oyuncakların toplanmasını sağlar,
• Oyuncağa
ilişkin güvensizliğin üretici tarafından giderilmesinin olanaklı olduğu
durumlarda, ilgili teknik düzenlemede belirtilen süre içinde, bu
sürenin belirtilmemesi durumunda yetkili kuruluşça ( Sağlık Bakanlığı)
belirlenecek süre içinde oyuncağın güvenli duruma getirilmesi için
üreticiyi uyarır.
OYUNCAKLAR İÇİN TEMEL GEREKLER
Temel
Gerekler; oyuncakların, insan sağlığının, can ve mal güvenliğinin,
tüketicinin korunması açısından sahip olması gereken asgari güvenlik
koşullarını anlatır.
Genel Esaslar
1- Bu yönetmelik
hükümlerine göre, çocukların normal davranışları göz önüne alınarak
üretilen oyuncakların amacına uygun veya öngörüldüğü şekilde
kullanılması durumunda, kullanıcılarla birlikte üçüncü kişiler de
hastalık veya fiziksel yaralanma riskine karşı korunmalıdır.
Bu riskler şunlardır
• Oyuncağın tasarımı, üretimi veya bileşimine ilişkin riskler,
• Tamamen giderilemeyecek riskler
2-
Oyuncağın kullanımı esnasında mevcut olan risk derecesi, gerektiğinde
çocukların bakıcılarının üstesinden gelebilmeleriyle veya kullanıcıların
yeteneğiyle orantılıdır. Bu durum fonksiyonları, boyutları ve
karakteristiklerinden dolayı 36 ayın altındaki çocukların kullanımına
yönelik oyuncaklara uygulanır.
3- Oyuncukların kullanımıyla
bağlantılı riskler ve bunlardan korunma yolları, oyuncaklar ve/veya
ambalajların üzerindeki etiketlerde ve kullanım kılavuzlarında
kullanıcıların ve bakıcıların dikkatini özellikle çekecek şekilde
belirtilmelidir.
Özel Riskler
Oyuncakların fiziksel ve
mekanik özellikleri, alevlenebilirliği, kimyasal özellikleri,
elektriksel özellikleri, hijyen durumu ve radyoaktivite özelliğinin
temel gereklere uygun olması gerekmektedir.
OYUNCAKLARIN KULLANIMINDA ALINACAK ÖNLEMLERE İLİŞKİN UYARI VE İŞARETLER
1- 36
aydan küçük çocuklar için tehlikeli olabilecek oyuncaklar, kullanım
kılavuzunda bu kısıtlamayı gerektiren riskleri belirten kısa bir not ile
birlikte “36 aydan küçük çocuklar için uygun değildir” veya “üç
yaşından küçük çocuklar için uygun değildir” gibi bir uyarı taşımalıdır.
2- Çocuk kızakları, bir kirişe bağlanan asılı oyuncaklar, çemberler, trapezler, ipler ve
benzeri oyuncaklar: Böyle oyuncaklara; kontrolünün ve askı, bağlantı parçaları,
demirleme yeri gibi ana parçalarının bakımının belli aralıklarla yapılması gerektiği ve
bu kontrollerin yapılmaması durumunda, oyuncağın düşme ve devrilmesi halinde
yaratabileceği tehlikelere ilişkin açıklamaları içeren talimatlar iliştirilir.
3- İşlevsel oyuncaklar: İşlevsel oyuncaklardan kastedilen, yetişkinlerin kullanımına
yönelik olan araç veya aletlerin, aynı işleve sahip küçük ölçekli modelleridir.
İşlevsel oyuncaklarda veya ambalajlarında "Dikkat: Yetişkin birinin gözetiminde
kullanılacaktır." ibaresi yer almalıdır.
4- Tehlikeli madde veya preparatları içeren oyuncaklar: Kimyasal oyuncaklar;
a)
Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği hükümleri saklı kalmak kaydıyla,
yapısı gereği tehlikeli maddeleri veya preparatları içeren oyuncakların
kullanım talimatları; bu maddelerin veya preparatların tehlikeli
yapısına ve oyuncağın türüne tam uygun olan madde veya preparatlarla
birleştiğinde oluşacak tehlikelerden kaçınmak için kullanıcı tarafından
alınması gereken tedbirlere ilişkin uyarıları içermelidir. Bu tür
oyuncağın kullanımından kaynaklanan ciddi kazalarda, yapılması gereken
ilk yardım belirtilmelidir. Bu oyuncaklarda çok küçük çocukların
ulaşamayacağı yerde muhafaza edilmesine ilişkin bilgi de yer almalıdır.
b) (a) bendinde belirtilen talimatlara ek olarak, kimyasal oyuncakların, ambalajlarında aşağıda belirtilen uyarı yer almalıdır:
"Dikkat: Sadece (*) yaşın üzerindeki çocuklar içindir. Yetişkinlerin gözetiminde kullanılır."
5-Paten ve kaykaylar: Bu ürünler, oyuncak olarak satışa sunulduğunda, "Dikkat:
Koruyucu ekipman giyinmelidir." uyarısını üzerinde taşımalıdır.
6- Suda kullanılan oyuncaklar: Bu oyuncaklar aşağıda yer alan uyarıyı içermelidir:
"Dikkat: Sadece çocuğun boyunu geçmeyen derinlikteki suda ve gözetim altında
kullanılacaktır."
Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı
Parkzon ise konuya gerçekten takdire şayan geniş bir yer ayırmış:
"0-6 Yaş Arası dönemde öğrenme kapasitesini gelişimine olanak sağlayan
oyuncak önemlidir. Oyun aracılığıyla ve bunu teşvik eden oyuncaklar
sayesinde bir çocuk düşünmeyi ve araştırmayı öğrenir,fiziksel
becerilerini geliştirir,özgüven kazanır ,iletişime açık hale gelir ve
sosyalitesi artar. Çocuğun ilgi ve istekleri doğrultusunda aynı zamanda
gelişim seviyesine uygun oyuncakların tercih edilmesi gerekir.
Çocuklara bu konuda da güvenli güvenli araç gereci sağlamak için;
-
Oyuncakları bir süpermarket yerine, sadece oyuncak satan oyuncak dükkanından seçmeye çalışın.
-
Tam olarak emin değilseniz satış danışmanına yaş grubuna uygun oyuncak için başvurun.
-
"0-3 Yaş arası uygun değildir " işaretini gördüğünüzde dikkate
alın. Çünkü küçük parçalar içerdiğinden 3 yaş altına uygun değildir.
Oyuncaklar ve parçaları emme ve nefesle çekilmeye karşı yutulamayacak
boyutlarda olmalıdır.
-
Minik parçalı oyuncaklar, bilyeler, küçük oyun zarları, sayı
fişleri, nişan taşları ve küçük baterileri olan oyuncakların tümü
bebeğin erişemeyeceği yerlerde tutulmalıdır. 4 cm.'den küçük nesneler
bebeklerden ve küçük çocuklardan uzak tutulmalıdır.
-
Özellikle 3 yaş altındaki çocuklara alacağınız oyuncaklarda, alev almazlık ve yıkanabilir olma özelliğini taşımalıdır
-
Üç yaşına kadar olan çocuklar için seçilecek oyuncaklar daha
çok yumuşak kumaş ve plastikten yapılanlar olmasına karşılık üç yaşından
sonrası için plastik,tahta, karton vb. her çeşit malzeme oyuncak
yapımında kullanılabilir.
-
Boğulma tehlikesi yaratabileceğinden, 1 yaşın altındaki
bebeklere tüylü oyuncaklar verilmemelidir. Eğer bir oyuncağın
kopartılabilen bir saç yapısı varsa bunlar yutulabilir veya küçük bir
çocuğun nefesini tıkayabilir.
-
Küçük oyuncaklar buzdolabı magnetlerini ağzına alıp yutabileceğinden uzak tutulmalıdır.
-
Oyuncak ve parçaları, zorlanmaya karşı sağlam ve mekanik dayanıklılığa sahip olmalıdır.
-
Oyuncakların üzerinde hitap ettiği yaşla ilgili ibare bulunmalıdır.
-
Oyuncaklar, yutma, teneffüs etme veya deri, mukoza dokusu ve
gözle temas etmesi halinde sağlık veya fiziksel yaralanma riski
yaratmayacak şekilde olmalıdır.
-
Oyuncakların ambalajları boğulma riskini içermemelidir.
-
Suda kullanılacak oyuncaklar çocuğun su yüzeyinde durabilme ve çocuğu suda destekleyecek şekilde tasarlanmış olmalıdır.
-
İçine girebilen oyuncaklarda, içeriden açılabilecek bir çıkış bulunmalıdır.
-
Kullanan kişiyi hareket ettiren oyuncaklarda, kolayca kullanılabilen bir fren sistemi bulunmalıdır.
-
Mermili oyuncaklarda, kullanan kişiyi veya başkalarını yaralama riski bulunmamalıdır.
-
Oyuncaklar, çocuğun çevresinde yanabilir tehlikeli bir element ve patlayıcı maddeler içermemelidir.
-
Kimyasal deney setleri, plastik yetiştirme setleri, minyatür
seramik atölyesi, mineleme ve fotoğrafçılık gibi kimyasal nitelikli
oyuncakların ambalajlarında
-
"Dikkat, sadece (x) yaşın üstündeki çocuklar içindir. Yetişkin bir kişinin gözetiminde kullanılmalıdır" ibaresi bulunmalıdır.
-
Paten,kay kay gibi oyuncaklar üzerinde ,"Koruyucu ekipmanla birlikte kullanılmalıdır" ibaresi bulunacak.
-
Elektrikli oyuncaklar ciddi riskler taşırlar. Büyüklerin
olmadığı zamanlarda, çocuklara oynatılmamalıdır. Elektrikli oyuncaklar
ve parçaları 24 voltu geçmemeli, Oyuncakların iletken yüzeyleri yanmaya
neden olmayacak şekilde tasarlanmış olmalıdır.
-
Yutulabileceğinden veya bebeğin boynuna dolaşabileceğinden sicimle bağlanmış oyuncaklara da dikkat edilmelidir.
-
Tutkal seçimine de özen gösterilmelidir."ani"yapıştırıcıları veya zararlı buhar yayanları kullanmasına izin verilmemelidir.
-
Çocuğun pek çok faaliyetinin yakından izlenmesi gerektiğini
unutulmamalıdır. Özellikle büyük ve küçük çocuklar bir arada oynuyor
iseler yaralanmaya yol açan pek çok kaza oyuncakların atılmasından
meydana gelmektedir. Büyük bir çocuğun oyuncağını, daha küçük bir
çocuğun erişemeyeceği yerde muhafaza edin.
-
Oyuncaklar kırıldığı taktirde kullanılmaları artık güvenli
değildir. Eğer tamir edilmiyorsa onları çöpe atmak en iyisi olacaktır.
-
Küçük boyuttaki, plastik düğmeleri olan, yerinden kolayca
kopabilecek; göz, tekerlek veya benzeri parçaları olan oyuncaklar,
kolayca yutulabileceklerinden belli bir yaş gurubu öncesinde tehlike
yaratabilirler.
-
Balonlar da bazı durumlarda tehlikeli olabilirler. Patlak
balon parçaları veya şişmemiş balon parçaları, şişirme taklidi yapan
çocukların solunum yollarına kaçabilir.
-
Oyuncaklar, boyun ve ayaklara dolanabilecek ip ya da benzeri
parçaları içermemelidir. Daha büyük çocukların oyuncaklarında da 20
cm.'den uzun ip ve kayış bulunmamalıdır.
-
Oyuncaklar, çocukların işitme fonksiyonlarını bozacak karakterde ses ve gürültü üretmemelidirler.
-
Çocuklardaki saldırganlık duygularını oraya çıkaran silah, kılıç,tabanca gibi oyuncakları tercih etmemeleri önerilir.
-
Bebeğinizin abisinin veya ablasının oyuncağı ile oynaması
güvenli olmayabilir. 6-7 yaş için güvenli olan bir oyuncak 1 yaşındaki
bebek için güvenli olmayabilir.
-
Olabilecek muhtemel kazalara karşı ailelere, Bebek-çocuk ilk
yardım eğitimi almalarını öneriyoruz. Kids Safe-T ‘nin ücretsiz olarak
düzenlediği "Kazalarda İlk Yardım ve Ev Güvenliği" seminerlerine
katılabilirsiniz.
Oyuncağı satın aldıktan sonra,
-
Çocuğunuza oyuncağı kullanılmadığı zaman oyuncak kutusuna
konulmasını öğretin, siz veya çocuğunuz üzerine basıp düşebilirsiniz.
Ciddi kazalar merdivende oyuncağa basıp düşerek meydana geliyor.
-
Kırık oyuncakları oyuncak kutusunda düzenli olarak kontrol edip atın.
-
Pilli olan oyuncakların pillerin oyuncaklarını her zaman siz
değiştirin, eski ve yeni pilleri aynı anda kullanmayın, eski piller
ısınacaktır.
-
Patlamış balonları çocuğunuzdan uzat tutup hemen atın. Boğulma tehlikesi içerirler.
Oyuncak Çeşitlerine Göre Öneriler
-
Karyola için kullanılan oyuncaklar : Bebeğiniz oturabildiğinde
veya elleri ayakları üzerinde durabildiğinden artık kullanımları uygun
değildir. 20 cm. den uzun kordon, bağcık içermemelidir.
-
Ses çıkaran oyuncaklar: Bebeğin duyma sistemine zarar
verebilir. Bebeğin oyuncağı kulağına yakın tutup çalıştırmasına izin
verilmemelidir.
-
Uçurtmalar: İpinin bebeğe dolaşmaması için dikkatli olunmalıdır.
-
Salıncak: Sağlam ve dengeli olduğundan emin olunmalı,
etrafında yeterince boş alan bırakılmamalı, yumuşak bir yüzey üzerinde
kullanılmalıdır.
-
Şişme havuzlar: Kullanıldıktan sonra boşaltılıp ters
çevrilerek kaldırılmalıdır. 5 cm. in üstündeki su birikintileri çocuklar
için boğulma tehlikesi yaratabilir.
-
Kimya setleri 10 yaş üstü çocuklar için uygundur. Çocuğa yanında eşlik edilmelidir.
Oyuncak Malzeme Özellikleri
-
Boyası çıkan, sivri köşeli, kolay kırılabilen cam veya
plastikten yapılmış eşyalar ile kolayca dağılan metal parçalar içeren
oyuncakların çocuklar için satın alınmaması önerilir.
-
Doğal malzemeden yapılmış oyuncaklar tercih edilmelidir (Kil, çamur, plasterin, kum, ahşap oyuncaklar vb.)
-
Oyuncakların yüzeyleri düzgün, kolay temizlenebilir olmalıdır. Oyuncaklar kesici, kırılgan ve batıcı bir özellik taşımamalıdır.
-
Oyuncakların yüzeyleri, çocuklar için zararlı kimyasal
maddeler ile kaplı olmamalıdır. Oyuncakların yüzeylerindeki kimyasal
maddeler (vernikler, boyalar, kaplamalar...) az miktarlarda da olsa,
zararlı olabilirler. Bu nedenle, çocuklar için zararlı kimyasal madde
içermediği belgeli oyuncakları seçmek önem taşır.
-
Oyuncaklar, hastalık ve mikrop kapma riskini önleyici temizlik şartlarına uygun olmalı, radyoaktif maddeler içermemelidir.
Oyuncak Standartları
Sağlık Bakanlığı'nca çocuk güvenliğinin tehlikelere karşı
korunması için uyulması gereken esasları içeren hazırlanan "Oyuncak
Yönetmenliği"ne göre oyuncakların Avrupa standartlarına uygunluğu
uygunluk işareti olan "CE" ibaresinin kullanımını zorunlu hale
getirmiştir.
Tüm ailelere sağlıklı, mutlu ve kazasız günler dilerim.
Arzu Birinci-Çocuk ve Yaşlı Güvenlik Uzmanı
Anneysen'de ise allerji konusu ele alınıyor:
SORU:"peluş oyuncaklar ne kadar alerjiktir? kızımın epey peluş oyuncağı var.
henüz Ekim ayındayız ama 2 kere enfeksiyon geçirdi. acaba evdeki
peluşlar bu enfeksiyonların iyileşme süresini uzatıyor mudur? peluşları
yıkarım ama yine de tüylüler. kızımı hassas yetiştirmek de istemiyorum.
bu konuda tecrübe ve tavsiyeniz nedir anneler?"
Cevaplar:
galiba biraz kalitesine göre değişiyor bazıları çok tozlu oluyor ama
biraz pahalı olanalara dikkat edersen toz çıkarmıyor benim kızımda
bronşit vardı küçükken bizde çok dikkat ediyoruz bu konuda çocukların
peluş oynaması şart değil istersen önce peluş oyuncakları sakla biraz
dene bakalım hasta oluyor mu baktın yine aynı demekki oyuncaklardan
değil illaki alıcam dersenizde kaliteli alırsın ah bu çocuklar bizi
herşeyden korkar hale getirdiler
bende de koca bir torba peluş oyuncak var hepsi bazanın altında
çıkarmıyorum hiç.oğluma doktor yasaklamıştı astım ve alerji riskini
tetiklemişti.toza hassaslığıvar oğlumun.tüylü battaniye ,yünlü kazaklar
içinde aynı şey geçerli hepsini kaldırdım.kullanmıyoruz.yıkasanda
olmuyor dediğin gibi toz tutuyor.oynatma bence.hassas yetiştirmeyle
alakası yok.eğer herhengi bir alerji riski varsa meydana çıkmasına sebep
oluyor peluşlar,hatta arttırıyorlar bile.
Bugüne kadar hiç almadım almayıda hiç düşünmüyorum...Arkadaşlarımın
cocuklarında olması durumunda dahi ricayla ortadan kaldırtıyorum oraya
gitmeden... Gercekten cok büyük tehlike bu yüzden önlemimizi almalıyız.."
